Zondag 15 mei 2022, de vijfde zondag van Pasen, is het Zondag van de Oosterse Kerken. Deze zondag richten we onze oecumenische aandacht en gebed op de Orthodoxe, de Oosterse Kerken.

De Oosterse Katholieke Kerken zijn in het verleden voortgekomen uit deelunies met de Rooms-katholieke Kerk. Bekend is de Unie van Brest-Litovsk (1596), waaruit de Oekraïens-katholieke Kerk is voortgekomen. Ook in het Midden-Oosten zijn diverse unies met Rome tot stand gekomen. De Maronieten (Libanon) herstelden de band met Rome rond 1200. Vanaf de zestiende eeuw ontstaan er in Oost-Europa, India en in het Midden-Oosten diverse met Rome geünieerde kerken.

Deze Oosterse Katholieke Kerken staan in de traditie van de oosters-orthodoxe en oriën­taal­se kerken (theologie, liturgie, gebruiken, kerkelijk recht). Vanuit het rooms-katholieke perspectief werden deze kerken gezien als een brug naar de orthodoxe tradities. De oos­ters-orthodoxe en oriëntaals-orthodoxe kerken zagen de deelunie vaak als een onder­mij­ning van hun kerk en traditie. De brugfunctie die de Katholieke Oosterse Kerken werd toegedicht, kon zelden waargemaakt worden.

Dat neemt niet weg dat de Oosterse Katholieke Kerken door de eeuwen heen overeind gebleven zijn en daarbij vaak grote problemen hebben moeten overwinnen. De Oosterse Katholieke Kerken hebben bestaansrecht en nemen vandaag een eigen plaats in de Rooms-katholieke Kerk. In de oecumenische betrekkingen worden ze vaak overgeslagen. Met name in Europa is er bij orthodoxen een grote gevoeligheid ten aanzien van het bestaan van de Oosterse Katholieke Kerken. In het Midden-Oosten waar de christelijke kerken als minderheden moeten overleven, zijn hierover minder spanningen.

Heiligverklaring Titus Brandsma
Dezelfde zondag 15 mei zal paus Franciscus Titus Brandsma heilig verklaren. Het moet zo zijn dat de heiligverklaring van Titus Brandsma op 15 mei samenvalt met de viering in Nederland van de Zondag voor de Oosterse Kerken. Titus Brandsma was betrokken bij de Oosterse Kerken. Hij behoorde in 1926 tot de oprichters en bestuurders van het ‘Aposto­laat voor de Hereeniging’, één van de voorlopers van de Katholieke Vereniging voor Oecumene.

Veelvuldig heeft hij gesproken over de mystieke kant van het Oosters christendom waar­aan westers christendom schatplichtig is. In 1930 sprak hij in Nijmegen bij de opening van een tentoonstelling van het Apostolaat over de betekenis van het werk voor de eenheid van Kerk van Oost en West. Ook daarom is het goed, op de dag van de heiligverklaring van de Friese karmelietenpater Titus Brandsma ook de blik te richten op onze zusters en broeders van de Oosterse Kerken en ons door hen te laten raken.

www.oecumene.nl